Schermtijd

Nu iedereen over een mobiele telefoon beschikt, een tablet/laptop/computer bezit en tenminste één televisie in huis heeft is het goed om eens na te denken op het gebruik daarvan. Daarbij gaat het niet alleen  om het nadenken over het persoonlijk gebruik ervan maar ook over de manier waarop we opvoeden en beeldschermen combineren.

De tijd die je kind doorbrengt voor de t.v., telefoon, laptop, computer etc. noemen we schermtijd; tijd die je voor een scherm zit. Het gaat veel goed, maar er is soms ook ruimte voor verbetering. Het is wel eens handig: even iets voor jezelf willen doen en daarom je kind voor de t.v. zetten of een spelletje laten spelen op je tablet of telefoon. Zelf heb je even je handen vrij en je kind gaat volledig op in het scherm. Ondanks dat niet te ontkennen valt dat het rust geeft zitten aan deze manier van “tijd voor jezelf” verkrijgen nogal wat nadelen. Niet iedereen is zich daarvan bewust, laten we ze dus eens doornemen.

Het eerste gevaar wat schuilt in een kind dat rustig t.v. kijkt of een spel speelt op je telefoon is dat het verslavend kan werken. Verslavend? Jazeker, en dan niet alleen op de meest voor de hand liggende manier. Uiteraard zijn er kinderen die verslaafd zijn aan gamen of t.v. kijken; dit is vaak een rechtstreeks gevolg van ongereguleerde schermtijd. De tweede vorm van verslaving ten gevolge van ongereguleerde schermtijd is de verslaving van de ouder. Want zolang het kind rustig is en geen aandacht vraagt is de eerste reactie vanuit de ouder soms: ik kan nog even verder gaan met het tijd besteden aan andere dingen dan mijn kind.

Is het dan verkeerd om gebruik te maken van schermtijd voor je kind om als ouder zijnde tijd voor jezelf te nemen? Dat is niet per definitie het geval. Waar het hier echter om gaat is dat wanneer het kind gehecht raakt aan het scherm, en de ouders aan de rust, de zo goed bedoelde schermtijd o.a. een gevaar vormt voor de ouder-kind relatie. Een manier om deze negatieve invloed te beperken is het plannen van je eigen werkzaamheden zodat je meer tijd hebt voor je kind. Daarover in andere artikelen meer.

Balans aanbrengen

Het principe schermtijd bestaat nog niet zo lang. Toch lijkt het niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Het automatische gevolg van meer tijd voor een scherm is dat kinderen minder actief zijn. Actief spelen maakt plaats voor veel stil zitten. Het is belangrijk voor kinderen om een goede balans te hebben tussen binnen en buiten zijn en tussen het zitten voor een scherm zitten en het actief bezig zijn. Actief bezig zijn kan daarbij zowel mentaal als fysiek betekenen.

Wanneer je kind zich onttrekt aan het actief spelen en kiest voor meer schermtijd, raakt deze balans zoek. Dat kan in extreme gevallen tot gevolg hebben dat de sociale ontwikkeling van je kind langzamer gaat verlopen. In plaats van communicatie met andere kinderen is er nu het zonder communicatie kijken naar een scherm. Oftewel: alleen waarnemen zonder deel te nemen. En ook al geeft een kind reactie op wat het ziet door woorden na te zeggen o.i.d. de schermen geven geen reactie zoals een mens dat doet.

Vermindering van het contact tussen ouder en kind, verminderen van communicatie met leeftijdsgenoten waardoor de sociale capaciteit van je kind minder goed/snel zal ontwikkelen, het zijn niet eens alle nadelen. Een ander gevolg van het gebrek aan actief spelen (binnen of buiten, met of zonder ouders) is een lager energieverbruik. Tel daarbij op de toename van vet voedsel en suikerhoudende drankjes en de eerste stap naar een ongezonde levensstijl is gezet.

Wanneer je als kind zijnde communicatief achter loopt op leeftijdsgenootjes en je hebt te kampen met nadelige lichamelijke gevolgen van veel schermtijd dan kan dit weer lijden tot andere negatieve situaties. Te denken valt aan een vergrote kans op onzekerheid (over hoe het kind eruit ziet) en depressie. Het is voor een ouder van cruciaal belang dergelijke dingen te voorkomen.

En nu?

Wat is dan het beste om te doen? In de eerste plaats dient er een gezonde balans te zijn tussen actief spelen, contact tussen ouder en kind door samen dingen te ondernemen en natuurlijk schermtijd. Daarnaast moeten negatieve gevolgen van schermtijd serieus worden genomen. En tenslotte: denk na over wat je kind allemaal meekrijgt van schermtijd; zitten er concrete voordelen aan? Zijn de programma’s educatief of slechts voor vermaak? Zijn de normen en waarden zoals voorgesteld in de programma’s en spellen overeenkomstig met de eigen normen en waarden? Ben je als ouder bezig met opvoeden wanneer je kind 3 uur per dag op de bank weet te besteden aan schermtijd?

Welke keuze je ook maakt in de benadering van schermtijd, de basis dient te zijn dat jijzelf de meeste tijd aan je kind geeft, jij bent de opvoeder, de schermen zijn maar schermen.